1. Zwolnienie ucznia z zajęć dydaktycznych lub pozalekcyjnych następuje na podstawie pisemnej prośby rodziców/prawnych opiekunów.
 

2. Ucznia może zwolnić również wychowawca lub nauczyciel uczący w danej klasie (w porozumieniu z rodzicami/prawnymi opiekunami po upewnieniu się, że osoba prosząca o zwolnienie ucznia jest jego prawnym opiekunem).
 

3. Zwolnienie z zajęć odnotowuje się w dzienniku zajęć.

1. W przypadku zgłoszenia przez ucznia dolegliwości podczas lekcji lub innych zajęć, nauczyciel
podejmuje następujące działania:
- kieruje ucznia (pod opieką pracownika szkoły) do pielęgniarki szkolnej, która udziela pomocy, a w razie potrzeby kontaktuje się z rodzicami/prawnymi opiekunami i ustala z nimi dalsze postępowanie w sprawie ucznia,
- w przypadku nieobecności pielęgniarki (pod opieką pracownika szkoły) kieruje ucznia do       sekretariatu szkoły – pracownik sekretariatu powiadamia telefonicznie rodziców i w porozumieniu z nimi ustala dalsze działania, a w razie konieczności wzywa pogotowie.

2. W przypadku, gdy kontakt telefoniczny z rodzicami/prawnymi opiekunami jest niemożliwy, a stan zdrowia dziecka jest niepokojący, pielęgniarka lub pracownik sekretariatu wzywa pogotowie.

1. Obowiązki rodzica:
- W przypadku ucznia rozpoczynającego naukę w Szkole Podstawowej w Gryfowie Śląskim
   rodzic najpóźniej do 1 września powinien dostarczyć wychowawcy informacje o stanie
   zdrowia dziecka przewlekle chorego, objawach choroby, zagrożeniach zdrowotnych,
   przyjmowanych lekach i ich wpływie na organizm.
- Jeśli choroba zostanie zdiagnozowana podczas uczęszczania do szkoły rodzic powinien
   niezwłocznie poinformować o tym fakcie wychowawcę.
-  Rodzic jest zobowiązany do stałej współpracy z wychowawcą dziecka chorego.
Podawanie leków uczniom z chorobą przewlekłą:
W odniesieniu do ucznia z chorobą przewlekłą, kiedy występuje konieczność stałego podawania mu leków w szkole, rodzice dziecka zobowiązani są do przedłożenia informacji:
a) na jaką chorobę dziecko choruje?
b) jakie leki na zlecenie lekarza zażywa (nazwa leku, sposób dawkowania)?
c) konieczne jest również dołączenie zlecenia lekarskiego oraz pisemnego upoważnienia pielęgniarce do podawania dziecku leków; w czasie nieobecności pielęgniarki w szkole
- w sytuacji, gdy stan zdrowia dziecka wymaga podania leku lub wykonania innych czynności (np. kontroli poziomu cukru we krwi u dziecka chorego na cukrzycę; podawanie leku drogą wziewną dziecku choremu na astmę) - czynności te mogą wykonywać również inne osoby
(w tym: samo dziecko, rodzic, nauczyciel), jeżeli odbyły odpowiedni instruktarz w tym zakresie. Osoby przyjmujące zadanie muszą wyrazić na to zgodę, zaś posiadanie wykształcenia medycznego nie jest wymogiem koniecznym. Delegowanie przez rodziców uprawnień do wykonywania czynności związanych z opieką nad dzieckiem oraz zgoda pracownika szkoły i zobowiązanie do sprawowania opieki winny mieć formę umowy pisemnej pomiędzy rodzicami dziecka przewlekle chorego, a pracownikiem szkoły.

2. Obowiązki wychowawcy:
- Wychowawca jest zobowiązany do przekazania informacji Radzie Pedagogicznej                           
  i pozostałym pracownikom szkoły o sposobach postępowania z chorym dzieckiem na co
  dzień oraz w sytuacji zaostrzenia objawów czy ataku choroby.

3. Obowiązki nauczycieli:
- Nauczyciele są zobowiązani dostosować formy pracy dydaktycznej, dobór treści i metod
   oraz organizację nauczania do możliwości psychofizycznych tego ucznia, a także do objęcia
   go różnymi formami pomocy psychologiczno-pedagogicznej.
- W przypadku nasilenia choroby u dziecka podczas pobytu w szkole dyrektor lub nauczyciel
   niezwłocznie informuje o zaistniałej sytuacji rodziców lub prawnych opiekunów.

4. Główne sposoby pomocy przewlekle choremu dziecku realizowane przez grono
   pedagogiczne, innych pracowników szkoły oraz uczniów:
- zapewnienie poczucia bezpieczeństwa psychicznego i fizycznego oraz zaufania do grupy                
   i nauczyciela
- pomoc w pokonywaniu trudności, uczenie samodzielności oraz nowych umiejętności
- budowanie przyjaznych relacji w zespole klasowym
- traktowanie chorego dziecka jako pełnoprawnego członka klasy,
- uwrażliwianie dzieci zdrowych na potrzeby i przeżycia dziecka chorego,
- uwrażliwianie dziecka chorego na potrzeby i przeżycia innych uczniów,
- motywowanie do kontaktów i współdziałania z innymi dziećmi,
- dostarczanie wielu możliwości do działania i osiągania sukcesów,
- motywowanie do aktywności i rozwoju zainteresowań,
- pomoc w nadrabianiu zaległości szkolnych, dostosowanie wymagań do aktualnych                    
   możliwości psychofizycznych dziecka,
- rozmowy o uczuciach i trudnych sprawach,
- zapewnienie dziecku wsparcia i pomocy psychologiczno-pedagogicznej,
- stała współpraca z rodzicami, pielęgniarką i nauczycielami,
- odpowiednia organizacja czasu pracy ucznia.

I.  DZIECKO Z CUKRZYCĄ
Cukrzyca to „grupa chorób metabolicznych charakteryzujących się hiperglikemią (wysoki poziom glukozy we krwi, większy od 250mg/dl), wynikającą z defektu wydzielania i/lub działania insuliny (jedyny hormon powodujący obniżenie poziomu glukozy we krwi).
Ostre powikłania cukrzycy, czyli kiedy należy działać szybko i sprawnie:
Hipoglikemia (niedocukrzenie) Jest to niebezpieczna sytuacja, która wymaga natychmiastowego działania. Niedocukrzenie to krytyczny spadek poziomu glukozy we krwi, który stwarza realne zagrożenie dla organizmu. O hipoglikemii mówimy wtedy, gdy poziom cukru we krwi spadnie poniżej 60 mg/dl.
Objawy hipoglikemii:
• bladość skóry,
• nadmierna potliwość,
• drżenie rąk,
• ból głowy,
• ból brzucha,
• tachykardia (szybkie bicie serca),
• uczucie silnego głodu/wstręt do jedzenia,
• osłabienie,
• zmęczenie,
• problemy z koncentracją, niemożność skupienia si i zapamiętywania,
• chwiejność emocjonalna, nadpobudliwość, niepokój,
• nietypowe dla dziecka zachowanie/nagła zmiana nastroju,
• napady agresji lub wesołkowatości przypominające stan upojenia alkoholowego,
• ziewanie/senność,
• zaburzenia mowy, widzenia i równowagi,
• zmiana charakteru pisma,
• dziecko staje się niegrzeczne, a nawet agresywne,
• dziecko nielogicznie odpowiada na zadawane pytania,
• kontakt dziecka z otoczeniem jest utrudniony, uczeń traci przytomność (śpiączka),
• drgawki.
Pamiętaj! Zapytaj rodziców dziecka chorego na cukrzyce typu 1 o najczęściej występujące
u niej/niego objawy hipoglikemii.

Postępowanie przy HIPOGLIKEMII:
Po pierwsze nie wpadaj w panikę i nie zostawiaj dziecka samego!
Hipoglikemia lekka (dziecko jest przytomne, w pełnym kontakcie, współpracuje z nami, spełnia polecenia):
• oznaczyć glikemię na gleukometrze (potwierdzić niedocukrzenie),
• podać węglowodany proste: 5 — 15 gramów (najszybciej poziom cukru we krwi podniesie:
  1⁄2 szklanki coca-coli lub soku owocowego, 3 kostki cukru rozpuszczone w 1⁄2 szklanki
  wody lub herbaty, glukoza w tabletkach lub w płynie, miód) — to bardzo ważne, gdyż
  rozpuszczona glukoza zacznie się wchłaniać już ze śluzówki jamy ustnej i szybko podniesie
  poziom glukozy we krwi.
• zawsze należy ponownie oznaczyć glikemię po 10 — 15 minutach, aby upewnić się, że
  nasze działania były skuteczne i poziom glikemii podnosi się. Jeżeli wartości glikemii się
  podnoszą można dziecku podać kanapkę (węglowodany złożone) lub przyspieszyć spożycie
  planowanego na później posiłku oraz ograniczyć aktywność fizyczną .
• zawsze należy dążyć do ustalenia przyczyny niedocukrzenia.
Hipoglikemia średnio-ciężka (dziecko ma częściowe zaburzenia świadomości, pozostaje           w ograniczonym kontakcie z nami).
W tym stanie bezwzględnie konieczna jest pomoc osoby drugiej. Postepowanie podobne do opisanego wyżej:
• oznaczyć glikemie (potwierdzić niedocukrzenie). Jeżeli jesteś pewny, że dziecko może
  połykać — podaj dziecku do picia płyn o dużym stężeniu cukru np. 3 — 5 kostek cukru
  rozpuszczone w 1⁄2 szklanki wody, coca-cola, sok owocowy.
• jeżeli dziecko nie może połykać — postępuj tak jak w przypadku hipoglikemii ciężkiej —
  patrz niżej.
Hipoglikemia ciężka (dziecko jest nieprzytomne, nie ma nim żadnego kontaktu, nie reaguje na żadne bodźce, może mieć drgawki).
Dziecku, które jest nieprzytomne NIE WOLNO podawać niczego do picia ani do jedzenia! (istnieje ryzyko, że się zachłyśnie lub udusi).
Co należy zrobić :
- ułożyć dziecko na boku,
- wstrzyknąć domięśniowo glukagon (patrz niżej)*. Zastrzyk z glukagonem może podać
  pielęgniarka szkolna, ale możesz to zrobić sam – jest to zastrzyk ratujący życie,
- wezwać pogotowie ratunkowe,
- skontaktować się z rodzicami dziecka.

* podanie glukagonu:
- glukagon znajduje się w gabinecie pielęgniarki szkolnej w szklanej szafie,
- klucz do gabinetu i szafy umieszczony jest w pokoju nauczycielskim na tablicy z kluczami,
- pojemnik z glukagonem jest opisany:
- podanie glukagonu wykonać najlepiej w mięsień uda.

Po podaniu glukagonu dziecko powinno odzyskać przytomność po kilkunastu minutach. Dopiero, gdy dziecko odzyska przytomność i będzie w dobrym kontakcie można mu podać          węglowodany doustnie (sok, coca-cola, tabletka glukozy).
PAMIĘTEJ!
Jeżeli dziecko z cukrzycą zostanie znalezione nieprzytomne — z niewiadomych przyczyn — należy zawsze podejrzewać, że ma ciężkie niedocukrzenie i postępować jak opisano powyżej!
Dziecko nie może podejmować wysiłku fizyczne o, dopóki wszystkie objawy hipoglikemii nie ustąpią.
Hiperglikemia- (wysoki poziom glukozy we krwi). Jest to druga z niebezpiecznych sytuacji dotyczących leczenia dziecka z cukrzyca typu 1. Bardzo wysoki poziom glukozy we krwi utrzymujący się przez dłuższy czas, może doprowadzić do rozwoju kwasicy cukrzycowej, która jest stanem bezpośredniego zagrożenia życia.
Objawy hiperglikemii:
• wzmożone pragnienie oraz potrzeba częstego oddawania moczu,
• rozdrażnienie, zaburzenia koncentracji,
• złe samopoczucie, osłabienie, przygnębienie, apatia.
  Jeśli do ww. objawów dołącza :
- ból głowy,
- ból brzucha,
- nudności i wymioty,
- ciężki oddech (tzw. „oddech kwasiczy”), może to świadczyć o rozwoju kwasicy
  cukrzycowej. Należy wtedy bezzwłocznie:
• zbadać poziom glukozy na glukometrze,
• sprawdzić czy w moczu obecna jest glukoza i ciała ketonowe,
• skontaktować si z pielęgniarką oraz rodzicami.

Postępowanie podczas HIPERGLIKEMII:
W przypadku znacznej hiperglikemii ważne są trzy elementy: podanie insuliny, uzupełnianie płynów oraz samokontrola.
Insulina:
• Jeśli poziom glukozy we krwi wynosi więcej niż 250 mg/dl uczeń powinien otrzymać
  dodatkową dawkę insuliny, tak zwana dawką korekcyjną, w celu obniżenia zbyt wysokiego
  poziomu glukozy.
•Ilość insuliny, która należy podać w celu obniżenia poziomu glukozy jest indywidualna dla   
   każdego chorego dziecka.
• Rodzice powinni przekazać wychowawcy pisemną informację na ten temat.
• Sposób podania insuliny jest zależny od metody leczenia.
• Dziecko leczone przy pomocy wtryskiwaczy — podać insulinę penem (podskórna iniekcja),
  dziecko leczone przy pomocy pompy — podać insulinę poprzez wciśniecie odpowiednich
   przycisków znajdujących się na pompie.
• Małe dzieci wymagają wtedy szczególnej kontroli, sprawdzenia czy wprowadziły
   odpowiednią dawkę insuliny!
Uzupełnianie płynów i samokontrola:
• Dziecko powinno dużo pić (ilość płynów zależy od wieku!), przeciętnie 1 litr w okresie                     
  1,5- 2 godzin. Najlepszym płynem jest niegazowana woda mineralna.
• Po okresie około 1 godziny od podania korekcyjnej dawki insuliny należy dokonać
   kontrolnego pomiaru glikemii (stężenie glukozy powinno zacząć się obniżać).
• W razie stwierdzenia hiperglikemii dziecko nie powinno jeść, dopóki poziom glikemii nie
   obniży się (na skutek podanej dawki korekcyjnej).

W KAŻDYM Z WYŻEJ WYMIENIONYCH PRZYPADKÓW ZAWSZE WZYWAMY POGOTOWIE RATUNKOWE I ZAWIADAMIAMY RODZICÓW DZIECKA!

Szkolny kodeks praw dziecka z cukrzycą:
Każdemu dziecku z cukrzyca typu 1 należy zapewnić w szkole:
• możliwość zmierzenia poziomu glukozy na gleukometrze w dowolnym momencie – także          
  w trakcie trwania lekcji;
• możliwość podania insuliny;
• możliwość zmiany zestawu infuzyjnego w przypadku leczenia osobista pompa insulinowa            
  w odpowiednich warunkach zapewniających bezpieczeństwo i dyskrecję ;
• właściwe leczenie niedocukrzenia zgodnie ze schematem ustalonym z pielęgniarką szkolna    
   i rodzicami dziecka;
• możliwość spożycia posiłków o określonej godzinie, a jeśli istnieje taka potrzeba, nawet                
   w trakcie trwania lekcji;
• możliwość zaspokojenia pragnienia oraz możliwość korzystania z toalety, także w czasie
  trwania zaj ć lekcyjnych;
• możliwość uczestniczenia w pełnym zakresie w zaj ciach wychowania fizycznego oraz
  różnych zaj ciach pozaszkolnych, np. wycieczkach turystycznych, zielonych szkołach.

II.  DZIECKO Z ASTMĄ
Jednym z podstawowych objawów jest duszność jako subiektywne uczucie braku powietrza spowodowane trudnościami w jego swobodnym przechodzeniu przez zwężone drogi oddechowe. Gdy duszność jest bardzo nasilona możemy zauważyć, że usta dziecka a także inne części ciała są zasinione. Konsekwencją zwężenia oskrzeli jest pojawienie się świszczącego oddechu. Częstym objawem astmy oskrzelowej jest kaszel. Najczęściej jest to kaszel suchy, napadowy, bardzo męczący. Zaostrzenie astmy może być wywołane przez: kontakt z alergenami, na które uczulone jest dziecko, kontakt z substancjami drażniącymi drogi oddechowe, wysiłek fizyczny, zimne powietrze, dym tytoniowy, infekcje. W przypadku wystąpienia duszności należy podać dziecku wziewnie lek rozkurczający oskrzela zgodnie
z zaleceniem lekarza.
Nakazy:
1. Częste wietrzenie sal lekcyjnych.
2. Dziecko, które ma objawy po wysiłku, powinno przed lekcją wychowania fizycznego
   przyjąć dodatkowy lek.
3. Ćwiczenia fizyczne należy zaczynać od rozgrzewki.
4. W przypadku wystąpienia u dziecka objawów duszności należy przerwać wykonywanie
    wysiłku i pozwolić dziecku zażyć środek rozkurczowy.
Zakazy:
1. Chorzy uczniowie nie powinni uczestniczyć w pracach porządkowych.
2. W okresie pylenia roślin dzieci z pyłkowicą nie mogą ćwiczyć na wolnym powietrzu oraz
   nie powinny uczestniczyć w planowanych wycieczkach poza miasto.
3. Astma oskrzelowa wyklucza biegi na długich dystansach, wymagających długotrwałego,
   ciągłego wysiłku.
4. W klasach, gdzie odbywają się lekcje nie powinno być zwierząt futerkowych.
Ograniczenia:
1. Uczeń z astmą może okresowo wymagać ograniczenia aktywności fizycznej i dostosowania
   ćwiczeń do stanu zdrowia.
2. Dziecko uczulone na pokarmy powinno mieć adnotacje od rodziców, co może jeść
   w sytuacjach, które mogą wywołać pojawienie się objawów uczulenia.                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                              
Obszary dozwolone i wskazane dla dziecka:
 1. Dzieci chore na astmę powinny uczestniczyć w zajęciach z wychowania fizycznego.
   wysportowane dziecko lepiej znosi okresy zaostrzeń choroby.
2. Uczeń z astmą nie powinien być trwale eliminowany z zajęć z wychowania fizycznego.
3. Dzieci z astmą mogą uprawiać biegi krótkie, a także gry zespołowe.
4. Dzieci z astmą mogą uprawiać gimnastykę i pływanie.
5. Dzieci z astmą mogą uprawiać większość sportów zimowych. Bardzo ważny jest dobry
   kontakt szkoły z rodzicami, po to, aby wspólnie zapewnić dziecku bezpieczne warunki
   nauki i pobytu w szkole. Pozwoli to zmniejszyć nadopiekuńczość rodziców a dziecku
   rozwijać samodzielność i zaufanie do własnych możliwości i umiejętności. Tylko
   współdziałanie szkoły z rodzicami i lekarzem prowadzącym pomoże prawidłowo
   funkcjonować dziecku z astmą oskrzelową w środowisku, gdzie spędza wiele godzin
   w ciągu dnia.
Postępowanie podczas ataku astmy:
Objawy
• Męczący, suchy kaszel
• Świszczący, głośny oddech
• Przyspieszenie oddechu
• Trudności w oddychaniu, uczucie ucisku w klatce piersiowej
• Trudności w mówieniu z powodu skróconego oddechu
• Poruszanie skrzydełkami nosa przy oddychaniu
• Wciąganie dołka jarzmowego, nadmierne ruchy klatki piersiowej przy oddychaniu
• Sine usta, paznokcie.
Postępowanie:
• Podaj dziecku 2 wdechy leku rozkurczającego oskrzela- salbutamolu (przez komorę
  pośrednią z maską lub ustnikiem jeśli to możliwe bądź bezpośrednio z dozownika)
  w odstępie 10—20 sekund. Po wykonaniu maksymalnego wydechu dziecko uwalnia dawkę
  z pojemnika zaraz na początku manewru intensywnego i głębokiego wdechu. Po wdechu
  konieczne jest zatrzymanie oddechu na 10 sekund.
• WEZWIJ POGOTOWIE RATUNKOWE.
• Pozwól dziecku odpocząć i przyjąć dowolną pozycję ciała.
• Nie zmuszaj dziecka do położenia się (w czasie napadu duszności zazwyczaj dziecko woli   
  siedzieć i podpierać się rękami z głową spuszczoną w dół).
• Zachowaj spokój i zachęcaj dziecko do spokojnego oddychania
• Uważnie obserwuj dziecko i nigdy nie pozostawiaj go bez opieki osoby dorosłej.
• Skontaktuj się z rodzicami dziecka.
• Co 10 minut oceniaj stan dziecka. Jeśli duszność się nie zmniejsza podaj kolejne 2 dawki
  salbutamolu i powtarzaj tę procedurę aż do przybycia pogotowia.

*Lek rozkurczający oskrzela (salbutamol) w postaci inhalatora dziecko chore powinno nosić przy sobie np. w plecaku oraz dodatkowo lek ten powinien być w gabinecie pielęgniarki szkolnej na wypadek stwierdzenia  jego braku u dziecka.
Ważne, aby w przypadku wystąpienia ataku astmy zachować spokój i zachęcać dziecko do spokojnego oddychania. Nie należy dziecku polecać położenia się, gdyż w pozycji leżącej duszność może się nasilić.
 
 III. DZIECKO PRZEWLEKLE CHORE:
Mukowiscydoza to ciężka choroba genetyczna. Chorują na nią głównie dzieci i osoby młode. Mukowiscydoza powoduje wytwarzanie w organizmie chorych gęstego i lepkiego śluzu, który zatyka drogi oddechowe, wywołując postępujące wyniszczenie płuc, a w konsekwencji niewydolność oddechową i przedwczesną śmierć. Choroba ta dotyka także narządy układu pokarmowego, w rezultacie czego chorzy wolniej rosną i słabiej przybierają na wadze.

Problemy dzieci chory na mukowiscydozę:
•Choroba trwa całe życie
•Zmiany chorobowe są postępujące i nieodwracalne
•Konieczne jest stałe leczenie i rehabilitacja
•Częste pobyty w szpitalach zwiększają absencję szkolną

Zmiany w funkcjonowaniu dziecka spowodowane chorobą:
•Większa męczliwość, ograniczenia ruchowe
•Trudności w oddychaniu (duszność)
•Kaszel
•Zaburzenia koncentracji uwagi
•Lęk i poczucie zagrożenia


Trudy funkcjonowania w środowisku szkolnym:
•Konieczność kontrolowania objawów choroby (kaszel, odkrztuszanie wydzieliny)
•Lęk przed brakiem akceptacji ze strony rówieśników
•Niska motywacja do nauki spowodowana brakiem nadziei na realizację marzeń
•Informowanie i tłumaczenie innym istoty swojej choroby
•Ograniczenie aktywności i sprawności fizycznej
•Niska odporność psychofizyczna
•Uzależnienie od pomocy otoczenia
•Zaległości szkolne związane z częstymi nieobecnościami

Przedłużające się napięcie powoduje u dziecka, które się boi, blokadę emocjonalną, która tworzy blokadę procesów poznawczych, motywacji wewnętrznej i racjonalnej aktywności.
W  okresach większego nasilenia objawów, np. wzmożonego kaszlu, dzieci mogą mieć trudności ze snem w nocy. To z kolei jest częstą przyczyną rozdrażnienia lub trudności w koncentracji uwagi.
Dziecka musi wykonywać szereg zabiegów, w tym drenaże i inhalacje. Czynności te mogą wpływać na zmęczenie dziecka podczas zajęć szkolnych (np. wynikające z konieczności wcześniejszego niż rówieśnicy wstawania rano).
Spożywane przez ucznia z mukowiscydozą enzymy nie są niebezpieczne ani uzależniające, nie są to używki. Pomagają one w trawieniu i powinny być spożywane przed każdym posiłkiem i przekąską.

Postępowanie z dzieckiem chorym na mukowiscydozę:
• Należy utrzymywać stałą współpracę z rodzicami (opiekunami) dziecka.
• W przypadku nasilenia choroby u dziecka podczas pobytu w szkole dyrektor lub nauczyciel
   niezwłocznie informuje o zaistniałej sytuacji rodziców lub prawnych opiekunów.
• W przypadku ataku kaszlu może wystąpić potrzeba zażywania płynów podczas zajęć     
  lekcyjnych. Kaszel jest konieczny do oczyszczenia płuc ze zbędnego śluzu.
  W przypadku, kiedy staje się uciążliwy dla klasy, nauczyciel powinien usprawiedliwić
  chwilową niedyspozycję ucznia i pozwolić mu na wyjście do toalety bez zbędnego dla
  ucznia skrępowania przed pozostałymi uczniami. Kadra pedagogiczna oraz rówieśnicy
  dziecka powinni wiedzieć, że taki kaszel nie zaraża!
• Umożliwienie choremu dziecku wychodzenie do toalety bez niepotrzebnego skrępowania
   przed pozostałymi uczniami.
• Nie ma przeszkód w wykonywaniu przez ucznia z mukowiscydozą ćwiczeń fizycznych.
  Wszystkie jednak powinny być dostosowane do możliwości ucznia, tym to on sam powinien
  decydować o granicy swojej wytrzymałości. Osobom z mukowiscydozą nie zaleca się
  biegów na czas, nurkowania oraz skoków do wody, za to korzystne są wszelkie gry
  zespołowe. Nauczyciel powinien być świadomy potrzeby dodatkowych płynów zarówno
  przed rozpoczęciem przez dziecko aktywności fizycznej, jak i w jej trakcie oraz po niej.


Procedury opracował zespół nauczycieli:
Marta Kowalska
Halina Kondek
Bożena Denisienko
Katarzyna Cymerman


Powyższe procedury zostały przyjęte do realizacji prze Radę Pedagogiczną dnia 10.11.2016r.                                                                                                                                           

I. Podstawa prawna

Rozporządzenie MENiS z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny

w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach (Dz. U. z 2003 r. Nr 6, poz. 69

z późniejszymi zmianami).

II. Definicja

Wypadek ucznia- nagłe zdarzenie powodujące uraz, wywołane przyczyną zewnętrzną,

które nastąpiło w czasie pozostawania ucznia pod opieką Szkoły:

- na terenie Szkoły;

- poza terenem Szkoły (wycieczki, wyjścia pod opieką nauczycieli, „zielona szkoła”).

III. Cele procedury

Zapewnienie profesjonalnych działań pracowników Szkoły gwarantujących

poszkodowanemu uczniowi należytą opiekę i niezbędną pomoc.

IV. Zakres

Procedura obejmuje i reguluje działania pracowników Szkoły w sytuacji zaistnienia

wypadku ucznia.

V. Osoby odpowiedzialne

Nauczyciele

Dyrektor

Pracownicy niepedagogiczni

VI. Opis działań

1. Pracownik Szkoły, który powziął wiadomość o wypadku ucznia:

a) niezwłocznie zapewnia poszkodowanemu opiekę, w szczególności sprowadzając

fachową pomoc medyczną, a w miarę możliwości udzielając poszkodowanemu

pierwszej pomocy (ogólne zasady postępowania przy udzielaniu pierwszej pomocy

poszkodowanym w wypadkach stanowią załącznik do procedury),

b) nie dopuszcza do zajęć lub przerywa je wyprowadzając uczniów z miejsca zagrożenia,

jeżeli miejsce, w którym są lub będą prowadzone zajęcia może stwarzać zagrożenie

dla bezpieczeństwa uczniów,

c) niezwłocznie powiadamia dyrektora Szkoły.

- sporządza zgłoszenie wypadku wg wzoru stanowiącego zał. nr 1 do procedury,

Jeśli nauczyciel ma w tym czasie zajęcia z klasą- prosi o nadzór nad swoimi uczniami

nauczyciela uczącego w najbliższej sali.

2. O każdym wypadku dyrektor Szkoły lub nauczyciel pod opieką którego przebywał

uczeń w chwili wypadku, powiadamia rodziców poszkodowanego ucznia. Fakt ten

powiadamiający dokumentuje wpisem w dzienniku zajęć podając datę i godzinę

powiadomienia matki/ ojca ucznia o wypadku.

3. Przy lekkich przypadkach (brak wyraźnych obrażeń- np. widoczne tylko lekkie

zaczerwienienie, zadrapanie, lekkie skaleczenie), po udzieleniu pierwszej pomocy

poszkodowanemu uczniowi, nauczyciel lub dyrektor powiadamiając rodzica

o zdarzeniu ustala z nim:

a) potrzebę wezwania pogotowia,

b) potrzebę wcześniejszego przyjścia rodzica,

c) godzinę odbioru dziecka ze Szkoły w dniu zdarzenia.

Informację o powyższych ustaleniach powiadamiający zamieszcza również w dzienniku

zajęć.

4. W każdym trudniejszym przypadku (widoczne obrażenia, urazy, niepokojące objawy)

nauczyciel lub dyrektor Szkoły wzywa pogotowie ratunkowe.

5. O każdym wypadku dyrektor Szkoły zawiadamia niezwłocznie organ prowadzący

i współpracującego ze Szkołą pracownika służby bhp.

6. O wypadku śmiertelnym, ciężkim i zbiorowym dyrektor Szkoły zawiadamia

niezwłocznie prokuratora i kuratora oświaty.

7. O wypadku, do którego doszło w wyniku zatrucia, dyrektor Szkoły zawiadamia

niezwłocznie państwowego inspektora sanitarnego.

8. Jeżeli wypadek został spowodowany niesprawnością techniczną pomieszczenia lub

urządzeń, miejsce wypadku pozostawia się nienaruszone. Dyrektor zabezpiecza je

do czasu dokonania oględzin lub wykonania szkicu przez zespół powypadkowy.

9. Jeżeli wypadek zdarzył się w czasie wyjścia, imprezy organizowanej poza terenem

Szkoły, wszystkie stosowne decyzje podejmuje opiekun grupy/ kierownik wycieczki

i odpowiada za nie.

10. Dyrektor Szkoły powołuje członków zespołu powypadkowego:

a) w skład zespołu wchodzi współpracujący ze Szkołą pracownik służby bezpieczeństwa

i higieny pracy oraz pracownik Szkoły przeszkolony w zakresie bhp.

b) jeżeli w składzie zespołu nie może uczestniczyć pracownik służby bhp, w skład

zespołu wchodzi dyrektor Szkoły oraz pracownik Szkoły przeszkolony w zakresie

bhp,

c) w składzie zespołu może uczestniczyć przedstawiciel organu prowadzącego, kuratora

oświaty,

d) przewodniczącym zespołu jest pracownik służby bhp, a jeżeli nie ma go w składzie

zespołu- przewodniczącego zespołu spośród pracowników szkoły wyznacza dyrektor,

e) zespół przeprowadza postępowanie powypadkowe i sporządza dokumentację

powypadkową;

- przesłuchuje poszkodowanego ucznia (w obecności rodzica lub wychowawcy/

pedagoga/psychologa szkolnego), sporządza protokół przesłuchania,

- przesłuchuje świadków wypadku i sporządza protokoły przesłuchania; jeżeli świadkami są uczniowie - przesłuchanie odbywa się w obecności wychowawcy lub

pedagoga/psychologa szkolnego, a protokół przesłuchania odczytuje się w obecności

ucznia- świadka i jego rodziców,

- sporządza szkic lub fotografię miejsca wypadku (dotyczy sytuacji określonej

w pkt 8),

- uzyskuje pisemne oświadczenie nauczyciela, pod opieką którego uczeń przebywał

w czasie, gdy zdarzył się wypadek,

- uzyskuje opinię lekarską z opisem doznanych obrażeń i określeniem rodzaju wypadku,

- sporządza protokół powypadkowy wg wzoru stanowiącego zał. nr 2 do procedury,

- protokół powypadkowy podpisują członkowie zespołu oraz dyrektor Szkoły,

f) w sprawach spornych rozstrzygające jest stanowisko przewodniczącego zespołu;

członek zespołu, który nie zgadza się ze stanowiskiem przewodniczącego, może złożyć

zdanie odrębne, które odnotowuje się w protokole powypadkowym,

g) przewodniczący zespołu poucza osoby reprezentujące poszkodowanego

o przysługujących im prawach w toku postępowania powypadkowego,

h) z treścią protokołu powypadkowego i innymi materiałami postępowania

powypadkowego zaznajamia się rodziców (opiekunów prawnych) poszkodowanego

ucznia, którzy potwierdzają ten fakt podpisem w protokole:

- protokół doręcza się rodzicom (opiekunom prawnym) poszkodowanego ucznia,

którzy potwierdzają to podpisem w protokole,

- organowi prowadzącemu i kuratorowi oświaty protokół powypadkowy doręcza się

na ich wniosek,

- jeden egzemplarz protokołu powypadkowego pozostaje w Szkole,

- w ciągu 7 dni od dnia doręczenia protokołu powypadkowego osoby, którym doręczono protokół, mogą złożyć zastrzeżenia do ustaleń protokołu (są o tym informowani przy odbieraniu protokołu),

- zastrzeżenia składa się ustnie do protokołu powypadkowego lub na piśmie

przewodniczącemu zespołu,

- zastrzeżenia mogą dotyczyć w szczególności:

• niewykorzystania wszystkich środków dowodowych niezbędnych dla ustalenia stanu faktycznego,

• sprzeczności istotnych ustaleń protokołu z zebranym materiałem dowodowym,

- zastrzeżenia rozpatruje organ prowadzący,

- po rozpatrzeniu zastrzeżeń organ prowadzący Szkołę może:

• zlecić dotychczasowemu zespołowi wyjaśnienie ustaleń protokołu lub

przeprowadzenie określonych czynności dowodowych,

• powołać nowy zespół celem ponownego przeprowadzenia postępowania

powypadkowego.

11. Dyrektor Szkoły prowadzi rejestr wypadków wg wzoru określonego w rozporządzeniu

MENiS z dnia 31.12.2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych

i niepublicznych szkołach i placówkach.

12. Dyrektor Szkoły omawia z pracownikami Szkoły okoliczności i przyczyny wypadków

oraz ustala środki niezbędne do zapobieżenia im.

VII. Techniki i narzędzia monitorowania

1. Obserwacja (sale, urządzenia i wyposażenia budynku i terenu Szkoły- pod względem bhp).

2. Analiza dokumentacji (Rejestr wypadków, protokoły powypadkowe).

VIII. Sposoby gromadzenia danych:

• „Rejestr wypadków”

• Dokumentacja powypadkowa

• Protokoły pokontrolne dyrektora Szkoły i instytucji zewnętrznych uprawnionych

do kontroli.

IX. Ewaluacja

Sformułowanie oceny przydatności i skuteczności podejmowanych działań w odniesieniu do celów, ewentualne modyfikacja procedury.

X. Sposób prezentacji wyników

Przekazywanie uogólnionych wniosków z monitorowania i ewaluacji- podczas analitycznych posiedzeń rady pedagogicznej- dyrektor szkoły.

Załącznik do procedury postępowania w sytuacji zaistnienia wypadku ucznia

OGÓLNE ZASADY POSTĘPOWANIA PRZY UDZIELANIU PIERWSZEJ POMOCY

POSZKODOWANYM W WYPADKACH

1. Należy pamiętać, że udzielenie pierwszej pomocy poszkodowanym

w wypadkach jest prawnym obowiązkiem każdego (art. 162 Kodeksu karnego).

2. Zachować spokój, nie wpadać w panikę, rozpoznać stan poszkodowanego.

3. Usunąć poszkodowanego z rejonu zagrożenia.

4. Jeśli stwierdzisz, że sam nie potrafisz udzielić pierwszej pomocy, zorganizuj ją zawiadamiając

placówkę służby zdrowia lub kogoś z otoczenia, kto potrafi jej udzielić.

5. Poszkodowanemu zapewnić spokój, odsunąć z otoczenia zbędne osoby,

w każdej sytuacji zapewnić poszkodowanemu ciepłe okrycie.

6. Nie lekceważyć nawet drobnych skaleczeń, każde skaleczenie należy prawidłowo

zaopatrzyć.

7. W przypadkach porażenia prądem, braku oddechu, braku pracy serca, krwotoku,

zatrucia i innych poważnych urazów- bezwzględnie wezwać lekarza (pogotowie ratunkowe).

8. Do chwili przybycia lekarza nie przerywać rozpoczętego sztucznego oddychania.

9. Poszkodowanego z krwotokiem wolno tylko przenosić lub przewozić.

10. Poszkodowanemu z utratą świadomości nie wolno podawać leków w postaci płynnej

ani stałej (tabletki).

11. W przypadku podejrzeń uszkodzenia kręgosłupa, nie wolno bez koniecznej przyczyny

zmieniać pozycji poszkodowanego.

12. Nie pozostawiać poszkodowanego bez opieki.

Procedury przedstawiono na posiedzeniu Rady Pedagogicznej w dniu 13 maja 2014 r.

I. Postanowienia ogólne  
1. Szkoła prowadzi działania profilaktyczne uświadamiające całej społeczności szkolnej
    zasady korzystania  i zagrożenia płynące z użytkowania różnych technologii
    komunikacyjnych.    
2. Niniejsze procedury zawierają zasady postępowania nauczycieli i innych pracowników
    szkoły w sytuacji podejrzenia lub ujawnienia cyberprzemocy  
3. Z niniejszymi procedurami  zapoznawani są uczniowie naszej szkoły oraz ich rodzice
    (opiekunowie).  O obowiązujących procedurach w przypadku cyberprzemocy    
    wychowawcy informują rodziców (opiekunów) na spotkaniach z rodzicami oraz uczniów
    podczas godzin wychowawczych. Rodzice dokumentują fakt zapoznania się z procedurami
    poprzez złożenie oświadczeń i podpisów w dokumentacji szkoły.
4. Poniższe procedury są dostępne w pokoju nauczycielskim szkoły, bibliotece szkolnej oraz
    publikowane są w serwisie internetowym szkoły.

II. Opis procedury reagowania szkoły na ujawnienie cyberprzemocy
    Zapewnienie uczniom bezpieczeństwa w szkole jest jednym z najważniejszych zadań
    placówki oświatowej. Ujawnienie zjawiska cyberprzemocy wymaga podjęcia w szkole
    konkretnych działań interwencyjnych.

1. Ujawnienie przypadku cyberprzemocy
    Osobami, które mogą zgłosić o podejrzeniu lub zaistnieniu cyberprzemocy mogą być:
    poszkodowany uczeń (ofiara), jego rodzice (opiekunowie), inni uczniowie, świadkowie  
    zdarzenia, nauczyciele.

2. Ustalenie okoliczności zdarzenia
    W szkole zgłaszanie wypadków cyberprzemocy odbywa się według następującej
    zasady:
    - uczeń- ofiara lub świadek cyberprzemocy informuje wychowawcę klasy lub w wypadku
      jego nieobecności pedagoga szkolnego lub dyrektora szkoły o wystąpieniu takiego
      zjawiska,
   -  jeśli wiedzę o zajściu posiada nauczyciel nie będący wychowawcą, powinien przekazać
      informację wychowawcy klasy, który informuje o fakcie pedagoga szkolnego i dyrektora,
   - pedagog szkolny i dyrektor szkoły wraz z wychowawcą klasy powinni dokonać analizy
     zdarzenia i zaplanować dalsze postępowanie.
   - do szkoły należy ustalenie okoliczności zdarzenia i ewentualnych świadków,    
     przeprowadzenie rozmów z ofiarą, świadkami i sprawcami incydentu.
      Ważne, aby nie konfrontować sprawcy cyberprzemocy z ofiarą!
   - nauczyciel zajęć komputerowych w miarę możliwości zabezpiecza dowody i ustala    
      tożsamość sprawcy cyberprzemocy.

I. W przypadku uzyskania informacji, że uczeń używa alkoholu lub innych środków w celu w odurzenia się, uprawia nierząd, narusza zasady współżycia społecznego, uchyla się od spełniania obowiązku szkolnego, nauczyciel powinien podjąć następujące kroki:

1. Przekazuje uzyskaną informację wychowawcy klasy, pedagogowi szkolnemu
    oraz dyrekcji szkoły.
2. Wychowawca wzywa do szkoły rodziców/prawnych opiekunów ucznia
    i informuje ich o zaistniałym fakcie. Przeprowadza rozmowę z rodzicami oraz
    - w ich obecności- z uczniem. W przypadku potwierdzenia uzyskanej
    informacji zobowiązuje ucznia do zaniechania negatywnego postępowania,
    zaś rodziców do szczególnego nadzoru nad dzieckiem.
3. Jeżeli rodzice odmawiają współpracy z nauczycielami lub nie reagują na
    wezwania do stawiennictwa w szkole, a nadal występują w/w przejawy
    demoralizacji nieletniego lub gdy wykorzysta się wszelkie dostępne
    metody oddziaływań wychowawczych i ich zastosowanie nie przynosi
    pożądanych efektów szkoła powiadamia pisemnie o zaistniałej sytuacji
    sąd rodzinny lub Policję.
 
II. W przypadku, gdy nauczyciel podejrzewa, że na terenie szkoły uczeń
znajduje się pod wpływem alkoholu lub narkotyków powinien podjąć
następujące kroki:
1. Powiadamia o swoich przypuszczeniach wychowawcę klasy oraz dyrekcję
    szkoły.
2. Odizolowuje ucznia od reszty klasy, ale ze względów bezpieczeństwa nie
    pozostawia go samego; stwarza warunki, w których nie będzie zagrożenia dla
    jego życia, ani zdrowia.
3. Wzywa lekarza w celu stwierdzenia stanu zdrowia, ewentualnie udziela
    pomocy medycznej.
4. Zawiadamia o fakcie rodziców/opiekunów, których zobowiązuje się do
    niezwłocznego odebrania ucznia ze szkoły.
● W przypadku odmowy ze strony rodziców/opiekunów, o pozostawieniu
   ucznia w szkole, bądź przewiezieniu ucznia do placówki służby zdrowia,  
   czy też przekazania go do dyspozycji funkcjonariuszom Policji decyduje
   lekarz w porozumieniu z dyrekcją szkoły.
● W przypadku ucznia będącego pod wpływem alkoholu – jeżeli rodzice
    odmawiają przyjazdu, a uczeń jest agresywny wobec kolegów, nauczycieli
    bądź swoim zachowaniem daje powód do zgorszenia albo zagraża życiu
    lub zdrowiu innych – szkoła zawiadamia najbliższą jednostkę Policji.

III. W przypadku, gdy nauczyciel znajduje na terenie szkoły substancję
przypominającą wyglądem narkotyki, powinien podjąć następujące kroki:
1. Nauczyciel zachowuje środki ostrożności, zabezpiecza substancję przed
    dostępem do niej osób niepowołanych oraz ewentualnym jej zniszczeniem
    do czasu przyjazdu Policji. Próbuje ustalić do kogo znaleziona substancja
    należy.
2. Zawiadamia dyrektora szkoły oraz wzywa Policję.
3. Po przyjeździe Policji oddaje zabezpieczoną substancję i przekazuje
    informacje dotyczące szczegółów zdarzenia.

IV. W przypadku, gdy nauczyciel podejrzewa, że uczeń posiada przy sobie substancję przypominającą narkotyki, powinien podjąć następujące kroki:
1. Powiadamia o swoich przypuszczeniach wychowawcę klasy, pedagoga     
    szkolnego oraz dyrekcję szkoły.
2. Nauczyciel w obecności innej osoby (wychowawca, pedagog, dyrektor itp.)
    ma prawo żądać, aby uczeń przekazał mu tę substancję, pokazał zawartość
    torby szkolnej oraz kieszeni. Nauczyciel nie może samodzielnie wykonać
    czynności przeszukania – jest to czynność zastrzeżona wyłącznie dla Policji.
3. Powiadamia rodziców i wzywa ich do natychmiastowego stawiennictwa.
4. W przypadku, gdy uczeń nie chce przekazać substancji, ani pokazać
    zawartość teczki, szkoła wzywa Policję.
● Jeżeli uczeń dobrowolnie oddał substancję, nauczyciel zobowiązany jest
    przekazać ją Policji.

V. W przypadku popełnienia czynu karalnego.
1. Postępowanie wobec sprawcy czynu karalnego:
● nauczyciel niezwłocznie powiadamia dyrektora szkoły i przekazuje sprawcę
    pod jego opiekę,
● ustala okoliczności czynu i świadków zdarzenia,
● powiadamia rodziców ucznia,
● powiadamia Policję w przypadku rozboju, uszkodzenia ciała, sprawca nie jest
   uczniem szkoły i jego tożsamość nie jest znana.

2. Postępowanie nauczyciela wobec ucznia, który stał się ofiarą czynu karalnego
    nauczyciel/wychowawca zobowiązany jest do:
● udzielenia pierwszej pomocy medycznej, wezwania lekarza lub karetki
   pogotowia,
● powiadomienia dyrektora szkoły i rodziców ucznia,
● wezwania Policji w przypadku, kiedy sprawa jest poważna, niezbędne jest
   zabezpieczenie śladów przestępstwa, ustalenie okoliczności i ewentualnych
   świadków zdarzenia,
● w przypadku znalezienia na terenie szkoły broni, niebezpiecznych substancji
   lub przedmiotów, należy zapewnić bezpieczeństwo uczniom i wezwać Policję.

We wszystkich wymienionych przypadkach nauczyciel zobowiązany jest
sporządzić pisemną notatkę i dołączyć ją do dokumentacji szkolnej.

Podstawy prawne stosowanych procedur:
1. Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości
    i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. nr 35 poz. 230 z późniejszymi
    zmianami).
2. Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich
   (Dz. U. nr 35 poz. 228 z p. zm. –tekst jednolity Dz. U. z 2002 r. nr 11 poz.109)
2. Ustawa z dnia 24 kwietnia 1997 r. o przeciwdziałaniu narkomanii  (Dz. U.
    z 2003 r. nr 24 poz. 198).
3. Ustawa z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (Dz. U. nr 30 poz. 179
    z późniejszymi zmianami).
4. Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 stycznia
    2003r. w sprawie szczegółowych form działalności wychowawczej
    i zapobiegawczej wśród dzieci i młodzieży zagrożonej uzależnieniem
    (Dz. U. nr 26, poz. 226).

Padaczka (epilepsja) to stan chorobowy, który manifestuje się nawracającymi zaburzeniami czynności mózgu w postaci zaburzeń ruchowych, wegetatywnych i psychicznych na tle nadmiernych wyładowań neuronów mózgu. Należy zauważyć, że gotowość do drgawek stanowi właściwość mózgu każdego człowieka, znaczenie ma próg pobudliwości drgawkowej – wyładowania padaczkowe wywołuje wzmożona pobudliwość neuronów spowodowana zaburzeniami fizykochemicznymi.

Padaczka dziecięca jest zazwyczaj konsekwencją uszkodzeń organicznych CUN, urazów okołoporodowych i mechanicznych urazów czaszkowo-mózgowych, a także zaburzeń metabolizmu (dokładny opis choroby zawiera opracowanie „One są wśród nas. Dziecko z padaczką w szkole i przedszkolu”).

Głównym celem pracy z dzieckiem z epilepsją powinno być:

• ułatwienie mu przygotowania się do występujących napadów,

• odzyskanie wiary we własne możliwości,

• wyrobienie lub przywrócenie prawidłowego współdziałania z otoczeniem oraz akceptacji przez grupę.

Ważne również w pracy wychowawcy jest uzyskanie od rodziców chorego ucznia pełnej informacji o właściwościach choroby, jej prognozie i zaleceniach lekarskich oraz poinformowanie nauczycieli uczących dziecko i jego kolegów z klasy o sposobie udzielania pomocy w czasie napadu. Dziecko chore na padaczkę nie jest bowiem problemem indywidualnym, ale problemem całej klasy ponieważ nie tylko on musi dostosować się do grupy, ale i grupa do niego. Obecność bowiem w klasie ucznia chorego na padaczkę może być sposobnością do budowania więzi pomiędzy uczniami oraz do wzajemnej odpowiedzialności i pomocy. Dzieci poinformowane i przygotowane do wystąpienia napadu padaczkowego u klasowej koleżanki, kolegi uczą się, jak pomagać w takie sytuacji, mogą zaopiekować się chorym po napadzie. Ponadto, co jest niezwykle ważne, otrzymują one informacje, że nie należy się przerażać i denerwować w przypadku wystąpienia napadu padaczkowego, co uczy je tolerancji, a także przygotowuje do właściwego reagowania w podobnych sytuacjach w życiu pozaszkolnym, a później również w życiu dorosłym.

Postępowanie w trakcie napadu padaczkowego:

1. W czasie ataku należy przede wszystkim zachować spokój, nie wpadać w panikę, nie bać się.

2. Chronić dziecko przed doznaniem obrażeń: zdjąć okulary, przenieść w bezpieczne miejsce, podłożyć pod głowę jakąś część garderoby.

3. Należy ułożyć chorego na boku w pozycji bezpiecznej z przechyloną głową na bok, aby uniknąć zakrztuszenia, rozluźnić ubranie.

4. Nie opuszczać chorego, aż do odzyskania pełnej świadomości i sprawności.

5. W czasie odzyskiwania świadomości należy łagodnym głosem zapewnić je, że wraca do lepszego samopoczucia.

6. Należy pamiętać, że chory może być senny, dlatego trzeba umożliwić dziecku wypoczynek.

7. Nie jest wskazane wysyłanie dziecka ze szkoły do domu, nawet pod opieką zdrowego kolegi, gdyż napad może powtórzyć się na ulicy.

Przy udzielaniu pomocy nie wolno:

1. • krępować siłą ruchy dziecka,

   • podawać płynów, kropli ani żadnych tabletek, dopóki dziecko nie odzyska świadomości,

   • otwierać zaciśniętych szczęk,

   • wkładać przedmiotów do ust,

   • nie budzić lub cucić, uderzając po twarzy, lub polewając wodą,

   • jeśli w czasie ataku jest agresywne nie zbliżać się,

   • jeżeli atak przedłuża się powyżej 5 minut należy wezwać lekarza.

Procedury opracowały:

Teresa Polesiak

Katarzyna Cymerman

Powyższe procedury zostały zatwierdzone przez Radę Pedagogiczną dnia 24. 01. 2017r.

Procedury udzielania pomocy dziecku pokrzywdzonemu w ramach
,,Niebieskiej Karty”

Na podstawie: Ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz.U. Nr 180, poz. 1493 z późn. zm.), Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 13 września 2011 roku w sprawie procedury „Niebieskie Karty” oraz wzorów formularzy „Niebieska Karta” (Dz. U. z 2011 roku nr 209, poz. 1245),Konwencja o Prawach Dziecka przyjętą przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych dnia 20 listopada 1989 r. ( Dz.U. z dnia 23 grudnia 1991 r.).

1. Dyrektor szkoły i nauczyciele są zobowiązani do reagowania w sytuacji powzięcia
    podejrzenia o stosowaniu przemocy w rodzinie.
2. Każde alarmujące zachowanie ucznia winno zostać zweryfikowane przez nauczyciela,
    pedagoga szkolnego lub dyrektora szkoły pod kątem ewentualnego stosowania wobec     
    ucznia przemocy w rodzinie.
3. Weryfikacja powodu alarmującego zachowania ucznia polega w pierwszej kolejności
    na przeprowadzeniu rozmów: z uczniem, z rodzicami ucznia, z jego rówieśnikami
    oraz z innymi nauczycielami mającymi kontakt z uczniem. Rozmowę z uczniem
    powinna przeprowadzić osoba najbardziej znana, bliska dziecku np. wychowawca
    klasy lub pedagog szkolny.
4. W przypadku potwierdzenia podejrzeń o stosowanie przemocy wobec ucznia
    w rodzinie nauczyciel zobowiązany jest bezzwłocznie powiadomić o całej sprawie
    dyrektora szkoły i pedagoga szkolnego (o ile nie zrobił tego wcześniej).
5. W przypadku potwierdzenia podejrzeń dyrektor lub pedagog szkolny zobowiązani są:
    a) niezwłocznie zawiadomić o tym fakcie policję i prokuratora (niedopełnienie
        tego obowiązku jest zagrożone karą pozbawienia wolności do lat trzech),
    b) w przypadku, gdy stan zdrowia ucznia (lub jego matki, ojca itp.) tego wymaga
        – niezwłocznie zorganizować dostęp do pomocy medycznej.
6. Do wszczęcia procedury ,,Niebieska Karta” nie jest konieczna pewność występowania
    przemocy, wystarczy jej uzasadnione podejrzenie.
7. Wszczęcie procedury równoznaczne jest z wypełnieniem formularza ,,Niebieska Karta
     A” przez pedagoga szkolnego lub dyrektora szkoły.
8. ,,Niebieska Karta A” to formularz zawierający informacje o zgłaszanym przypadku.
     Podaje się w nim : dane osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest ofiarą
     przemocy w rodzinie, w tym dotyczące jej stanu zdrowia; dane osoby podejrzanej
     o stosowanie przemocy; dane osoby zgłaszającej konkretny przypadek oraz świadków.
9. Wypełnienie formularza ,,Niebieska Karta A” może nastąpić bez udziału osoby, co do
     której istnieje podejrzenie że jest dotknięta przemocą w rodzinie.
10. W przypadku, gdy ofiarą przemocy w rodzinie jest dziecko, wszystkie działania
      realizowane w związku z procedurą ,,Niebieskiej Karty” przeprowadza się
      w obecności rodzica, opiekuna prawnego lub faktycznego.
11. W przypadku, gdy o stosowanie przemocy wobec dziecka podejrzani są jego rodzice,
      opiekunowie prawni lub faktyczni, to wszystkie działania realizowane w związku
      z  procedurą ,,Niebieskiej Karty” z udziałem dziecka przeprowadza się w obecności
      pełnoletniej osoby najbliższej (w rozumieniu kodeksu karnego) a także w miarę
      możliwości z udziałem psychologa.
12. W przypadku bezpośredniego zagrożenia życia lub zdrowia dziecka w związku
      z przemocą w rodzinie pedagog szkolny zobowiązany jest do skontaktowania
      się z pracownikiem socjalnym, który z kolei w takim przypadku ma prawo odebrać
      dziecko z rodziny i umieścić je u innej niezamieszkującej wspólnie osoby najbliższej, tj.
      w przypadku dziecka są to dziadkowie, rodzeństwo lub osoba pozostająca we wspólnym
      pożyciu.
13. Po wypełnieniu formularza ,,Niebieska Karta A”  pedagog szkolny wypełnia
      formularz ,,Niebieska Karta B”, czyli pouczenie dla osób dotkniętych  przemocą
      w rodzinie.
14. ,,Niebieska Karta B” zawiera wykaz czynności, do których ma prawo prokurator
       w  toku postępowania przygotowawczego, wykaz czynności dokonywanych przez
       bliskich, które są ścigane przez prawo oraz zwięzły opis postępowania w przypadku
       doświadczenia przemocy w rodzinie, z dołączoną listą instytucji i organizacji, do
       których można zwrócić się o pomoc.
15. Formularz ,,Niebieska Karta B” wręcza się osobie, co do której istnieje podejrzenie, że
      jest zagrożona przemocą w rodzinie.
16. Dyrektor szkoły lub pedagog szkolny zobowiązani są do poinformowania ucznia i jego
      rodzica (opiekuna lub osoby najbliższej) o możliwościach uzyskania pomocy,
      możliwościach podjęcia dalszych działań mających na celu poprawę sytuacji życiowej
      (opisanie, do jakich instytucji można się zwrócić, gdzie w okolicy się takie znajdują
      i jaki jest zakres ich działania).
17. Pedagog szkolny zobowiązany jest do zdiagnozowania potrzeb dotkniętego
      przemocą ucznia i wdrożenia działań pomocowych (np. złożenia w imieniu ucznia
      wniosku o stypendium szkolne czy dożywianie, zorganizowanie dla ucznia zajęć
      dydaktyczno – wyrównawczych, zorganizowanie uczniowi konsultacji, leczenia    
      w specjalistycznej poradni itd.).
18. W zależności od sytuacji dyrektor szkoły lub pedagog szkolny podejmują decyzję
      o przeprowadzeniu rozmowy ze sprawcą przemocy na temat konsekwencji jej
      stosowania i możliwości podjęcia leczenia lub terapii. Rozmowa ze sprawcą przemocy
      nie jest obowiązkowa.
19. Po wypełnieniu formularza ,,Niebieska Karta A” i przekazaniu formularza ,,Niebieska
      Karta B” osobie, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą
      w rodzinie, pedagog szkolny, który wszczął procedurę musi niezwłocznie (nie później
      niż w ciągu siedmiu dni od dnia rozpoczęcia procedury) przekazać wypełniony formularz
      ,,Niebieska Karta A” do przewodniczącego zespołu interdyscyplinarnego, przy czym
      zachowuje dla siebie kopię formularza.
20. Przewodniczący zespołu interdyscyplinarnego po otrzymaniu formularza ,,Niebieska
      Karta A” musi niezwłocznie (nie później niż w ciągu trzech dni od daty jej
      otrzymania) przekazać go członkom zespołu interdyscyplinarnego lub specjalnie dla
      danego przypadku powołanej grupy roboczej, w skład której może wejść dany
      nauczyciel lub dyrektor szkoły.
21. Pedagog szkolny w ramach procedury ,,Niebieskie Karty” zobowiązany jest do ścisłej
      współpracy z gminnym zespołem interdyscyplinarnym.
22. Na posiedzeniu zespołu interdyscyplinarnego lub grupy roboczej, której członkiem
      może być pedagog szkolny lub nauczyciel, dokonywana jest analiza sytuacji rodziny
      dotkniętej przemocą i wypełniany jest formularz ,,Niebieska Karta C ”.
      Posiedzenie odbywa się zwykle z udziałem osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest
      dotknięta przemocą w rodzinie. Niestawiennictwo tej osoby nie wstrzymuje prac
      zespołu. Dzieci nie uczestniczą w posiedzeniu.
23. Wszystkie działania związane z procedurą ,,Niebieskie Karty” muszą być
      dokumentowane (dotyczy to również prowadzonych rozmów telefonicznych lub
      bezpośrednio z różnymi osobami w sprawie podejrzenia o stosowanie przemocy
      w rodzinie, z których dyrektor szkoły lub pedagog szkolny sporządza notatkę służbową).
24. Pedagog szkolny zobowiązany jest do powtórnego wypełnienia formularza
      ,,Niebieska Karta A” w przypadku, gdy by doszło do kolejnego incydentu związanego
      z przemocą w rodzinie.
25. Zakończenie procedury ,,Niebieskie Karty” następuje w przypadku: ustania przemocy
      w rodzinie i uzasadnionego przypuszczenia o trwałości tego stanu oraz po
      zrealizowaniu indywidualnego planu pomocy, rozstrzygnięcia o braku zasadności
      podejmowania działań.
26. Zakończenie procedury wymaga udokumentowania (w formie protokołu)
      zawierającego: dane osób, wobec których realizowana była procedura, datę
      rozpoczęcia i zakończenia procedury, opis działań podjętych w ramach procedury.
      Protokół podpisuje przewodniczący zespołu interdyscyplinarnego.

Tryb postępowania pracowników szkoły w przypadku podejrzenia, że dziecko jest ofiarą przemocy domowej.
Pedagog szkolny
Udziela bezpośredniej pomocy dziecku jeśli zagrożone jest jego zdrowie lub życie (np. w sytuacji obrażeń na ciele – pod nieobecność pielęgniarki szkolnej organizuje pomoc medyczną wzywając karetkę pogotowia lub jeśli stan zdrowia dziecka nie kwalifikuje się do jej wezwania karetki, wysyła faxem wniosek do sądu rejonowego wydział rodzinny i nieletnich z prośbą o wydanie zgody na poddanie dziecka badaniu lekarskiemu bez wiedzy i zgody rodziców i ewentualnie (także jeśli uzyskanie zgody nie jest możliwe natychmiast) – odprowadza dziecko do lekarza pediatry prosząc o dokonanie opisu stanu dziecka (zaświadczenie może być dowodem w sprawie o krzywdzenie).
Zbiera informacje o dziecku w celu wstępnego zdiagnozowania jego sytuacji, szczególności o tzw. czynnikach ryzyka, ponadto dane świadczące o przemocy lub wykluczające ją, kto jest sprawcą krzywdzenia i w jakiej relacji pozostaje z dzieckiem, jak często i od jak dawna dziecko jest krzywdzone, informacje o zachowaniach pozostałych członków rodziny wobec dziecka, relacjach jakie ma dziecko z osobą rodzica niekrzywdzącego, o osobach wspierających je, informacje o innych czynnikach towarzyszących przemocy – np. uzależnieniu od alkoholu rodziców
Przeprowadza we współpracy z wychowawcą oraz innymi osobami zaangażowanymi w pomoc dziecku, ocenę zagrożenia dziecka przemocą.
Zbiera materiały związane z sytuacją dziecka, opisy jego zachowań, wyglądu.
Zabezpiecza dowody, przy czym ocena ich wiarygodności nie należy do jego zadań.
Współpracuje z wychowawcą stale obserwującym dziecko, psychologiem.
Pomaga organizować pomoc materialną uczniom zagrożonym zaniedbaniem, znajdującym się w trudnej sytuacji życiowej.
Współpracuje z dyrektorem i wicedyrektorem w podejmowaniu interwencji:
a) informuje dyrektora szkoły o każdym przypadku podejrzenia przemocy w rodzinie, w szczególności gdy współwystępują problemy zdrowotne i higieniczne;
b) uruchamia procedurę „Niebieskich Kart” poprzez wypełnienie formularza „Niebieskiej Karty”, który następnie przekazywany jest przewodniczącemu gminnego zespołu interdyscyplinarnego;
c) może uczestniczyć w pracach gminnego interdyscyplinarnego zespołu roboczego.
Koordynuje na terenie szkoły pracę z przypadkiem, monitoruje sytuację dziecka poprzez kontakt z wychowawcą, nauczycielami, także pracownikami niepedagogicznymi – dbając jednocześnie o zapewnienie poufności i nie włączanie osób nie związanych z pracą nad konkretnym przypadkiem.
Współpracuje ze specjalistami – z poradni specjalistycznych, do których kierowane jest dziecko lub jego rodzince, z zespołu interdyscyplinarnego.
Informuje rodziców o podjętych działaniach na rzecz dziecka, w tym m.in. kontakcie z zespołem interdyscyplinarnym i podjętych przez ten zespół decyzjach oraz zaleceniach/propozycjach działań dla rodzica;
Konsultuje prowadzone sprawy ze specjalistami (superwizorami, prawnikami) w poradniach specjalistycznych.
Wychowawca
W sytuacji gdy podejrzewa, że dziecko jest krzywdzone:
Udziela bezpośredniej pomocy dziecku jeśli zagrożone jest jego zdrowie lub życie (np. w sytuacji obrażeń na ciele – pod nieobecność pielęgniarki szkolnej organizuje pomoc medyczną wzywając karetkę pogotowia lub jeśli stan zdrowia dziecka nie kwalifikuje się do jej wezwania, wysyła faxem wniosek do sądu rejonowego wydział rodzinny i nieletnich z prośbą o wydanie zgody na poddanie dziecka badaniu lekarskiemu bez wiedzy i zgody rodziców i ewentualnie (także jeśli uzyskanie zgody nie jest możliwe natychmiast) – odprowadza dziecko do lekarza pediatry prosząc o dokonanie opisu stanu dziecka (zaświadczenie może być dowodem w sprawie o krzywdzenie.
Kontaktuje się z psychologiem/pedagogiem przekazując mu informacje o swoich obserwacjach.
Swoje spostrzeżenia zapisuje i włącza do indywidualnej dokumentacji ucznia, dziennika wychowawczego lub kart obserwacji.
Współpracuje z psychologiem/pedagogiem ustalając plan pomocy dziecku.
Systematycznie monitoruje sytuację dziecka obserwując ewentualne zmiany jego zachowania, zamieszczając opisy w indywidualnej dokumentacji ucznia.
Udziela dziecku wsparcia na wszystkich etapach pomocy.
Pielęgniarka szkolna
Udziela bezpośredniej pomocy dziecku jeśli zagrożone jest jego zdrowie lub życie oraz organizuje pomoc medyczną.
Jeśli zauważy na ciele dziecka siniaki, wybroczyny lub inne objawy przemocy fizycznej, opisuje je w karcie zdrowia dziecka (w jego dokumentacji badań i czynności uzupełniających): rozmiar, rozmieszczenie, kolor, wielkość itp. Nie wpisuje swoich wniosków z badania dziecka. Tak sporządzony opis jest dowodem w sądzie. Oryginał dokumentacji dziecka jest udostępniany jedynie na wniosek sądu.
Wpisuje w karcie także nazwisko osoby, która przyprowadziła dziecko wówczas, gdy dziecko z obrażeniami zostało zgłoszone przez innego pracownika szkoły.
 Kontaktuje się z psychologiem/pedagogiem i wychowawcą dziecka zgłaszając informacje o swoich podejrzeniach i obserwacjach.
 Może kontaktować się z rodzicami dziecka w przypadku stwierdzenia zaniedbań zdrowotnych i higienicznych (m.in. wszawicy, próchnicy). Jeśli rodzice nie są zainteresowani współpracą na rzecz poprawy sytuacji dziecka, sporządza notatkę służbową z opisem stanu dziecka i podjętych przez siebie działań oraz reakcji rodziców. Notatkę przekazuje psychologowi/pedagogowi szkolnemu.
Nauczyciel,  nauczyciel świetlicy, pracownik biblioteki, osoby prowadzące zajęcia dodatkowe
Kontaktują się z jego wychowawcą i psychologiem/pedagogiem, przekazując im pisemne informacje o swoich podejrzeniach i obserwacjach. Jeśli kontakt danego dnia nie jest możliwy – zapisują wiernie stwierdzone fakty w formie notatki służbowej i przekazują niezwłocznie dnia następnego.
Biorą udział w monitorowaniu sytuacji dziecka oraz jeśli istnieje taka potrzeba, w opracowaniu wspólnie z psychologiem, pedagogiem szkolnym i wychowawcą planu pomocy dziecku.
Pracownicy obsługi i administracji
W  sytuacji podejrzenia krzywdzenia dziecka:
Kontaktują się z jego wychowawcą i psychologiem/pedagogiem, przekazując im informacje o swoich podejrzeniach i obserwacjach. Jeśli kontakt danego dnia nie jest możliwy – zapisują wiernie stwierdzone fakty w formie notatki służbowej i przekazują niezwłocznie dnia następnego.
2. Każdy z pracowników placówki powinien dołożyć wszelkich starań by zachować wrażliwość i uważność na potrzeby dziecka, a udzielając mu wsparcia i ochrony przed przemocą nie utrzymywać jego sprawy w tajemnicy (lecz poinformować je, że w związku z powagą sprawy, włączy do pomocy inne zaufane osoby)
 
Odpowiedzialność prawna:
 Odpowiedzialność nauczycieli, wychowawców, innych pracowników pedagogicznych oraz pracowników nie będących nauczycielami za pomoc dzieciom krzywdzonym wynika również z innych przepisów prawa m.in. Kodeksu postępowania karnego – art. 304, Kodeksu karnego – art.162, Ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, art. 12, Kodeksu postępowania  cywilnego – art. 572, Konwencji o Prawach Dziecka.


Opracowała Katarzyna Cymerman